Η θεωρία των 10.000 ωρών υποστηρίζει ότι απαιτούνται 10.000 ώρες σκόπιμης εξάσκησης για να επιτευχθεί εμπειρογνωμοσύνη σε ένα πεδίο. Η θεωρία βασίζεται στην έρευνα του Σουηδού ψυχολόγου Anders Ericsson, ο οποίος μελέτησε την ανάπτυξη δεξιοτήτων σε διάφορους τομείς, όπως η μουσική, το σκάκι και ο αθλητισμός.
Ο κανόνας των 10.000 ωρών ο οποίος θα μπορούσε να μεταφραστεί σε 10 περίπου έτη ασχολίας (αναλόγως το χρόνο που αφιερώνεται ημερησίως), έχει γίνει δημοφιλής τα τελευταία χρόνια, χρησιμοποιούμενος για να εξηγήσει την επιτυχία σε διάφορες δραστηριότητες από τις επιχειρήσεις έως τις τέχνες.
Θυμίζει επίσης τα λόγια του Γάλλου φωτογράφου Henri Cartier-Bresson: «Οι πρώτες 10.000 φωτογραφίες σου είναι οι χειρότερες».
Τα ευρήματα του Ericsson έδειξαν ότι δεν υπάρχει συσχέτιση μεταξύ του φυσικού ταλέντου και της τελικής επίδοσης. Δίχως να υποτιμά τη σημασία ενός έμφυτου χαρίσματος το οποίο μπορεί να δώσει σε κάποιον ένα πλεονέκτημα, υποστηρίζει πως οι πιο επιτυχημένοι άνθρωποι σε κάθε τομέα είναι οι άοκνοι, οι φιλόμοχθοι που αφιερώνουν περισσότερο χρόνο στο έργο τους. Η σκληρή δουλειά και η αφοσίωση, σε αντίθεση με το ταλέντο, είναι ο καθοριστικός παράγοντας για να φτάσει κάποιος στο μέγιστο δυναμικό του.
Το αναφέρει και ο Αριστοτέλης: «Είμαστε αυτό που κάνουμε επανειλημμένα. Ως εκ τούτου, η Αριστεία, δεν είναι πράξη αλλά συνήθεια. Το άριστο δεν συμβαίνει ποτέ τυχαία. Έρχεται μετά από δική μας επιδίωξη, ειλικρινή προσπάθεια και έξυπνες δράσεις. Αντιπροσωπεύει τη σοφή επιλογή μεταξύ πολλών εναλλακτικών. Οι επιλογές μας και όχι η τύχη καθορίζουν το πεπρωμένο».
Μας θυμίζει ακόμα κάποια ρητά, όπως: «Ο επιμένων νικά», «Τα αγαθά κόποις κτώνται» και ίσως την παραδοξολογία του Ελύτη «Ψαρεύοντας έρχεται η θάλασσα».
Χρειάζεται να σημειωθεί ότι η θεωρία των 10.000 ωρών αναφέρεται στην εστιασμένη πρακτική η οποία διαφέρει από την απλή επανάληψη. Όπερ σημαίνει συγκέντρωση της προσοχής, ενεργό εμπλοκή, αξιολόγηση, βελτίωση και προσαρμογή/ αλλαγή της πρακτικής όπου απαιτείται. Αποφεύγοντας τις όποιες γενικεύσεις, η θεωρία αυτή δεν υποδηλώνει ότι ο καθένας μπορεί να γίνει ειδικός σε οποιονδήποτε τομέα. Ορισμένοι τομείς απαιτούν φυσικό ταλέντο ή φυσικά χαρακτηριστικά πέραν μίας επίπονης και επαναλαμβανόμενης προσπάθειας.
Επίσης σε πολλές των περιπτώσεων απαιτείται η βοήθεια ενός ειδικού, ενός δασκάλου ή μέντορα που θα καθοδηγεί σωστά και θα παρέχει ανατροφοδότηση με σκοπό την πλήρη ανάπτυξη των ικανοτήτων. Σε αυτό το σημείο έρχεται ο ρόλος της εκπαιδευτικής κοινότητας και στη στροφή που πρέπει να κάνει. Η επικέντρωση οφείλει να είναι περισσότερο στην πράξη αντί στη γνώση, ώστε οι μαθητές να αναπτύξουν νοητικές αναπαραστάσεις που υποστηρίζουν το σχεδιασμό, τη σκέψη και τη συλλογιστική τους σχετικά με φαινόμενα θεωρητικών και θετικών επιστημών για να χειριστούν καταστάσεις του πραγματικού κόσμου.
Συνοψίζοντας, η θεωρία των 10.000 ωρών, χωρίς να αποτελεί εγγύηση επιτυχίας, συνιστά μία χρήσιμη γενική κατευθυντήρια γραμμή για την επίτευξη ενός στόχου. Ενισχύει την άποψη για απόκτηση δεξιοτήτων (soft & hard skills) και υπενθυμίζει τη σπουδαιότητα της κατάρτισης σε συνδυασμό με την εκπαίδευση.
Αντί επιλόγου
Πέρα και πάνω από την ανάπτυξη μιας δεξιότητας, η προσήλωση σε έναν στόχο κρατάει τον άνθρωπο στραμμένο προς τη βελτίωση και απασχολημένο με τη ζωή του με τέτοιο τρόπο που δίνει νόημα στην καθημερινότητά του. Οι στόχοι και η προσπάθεια να φτάσει κανείς "όπου δεν μπορεί" όπως θα έλεγε ο Καζαντζάκης, μπορούν να θεωρηθούν ένα συναρπαστικό ταξίδι με αξέχαστες εμπειρίες προς την Ιθάκη του καθενός.
Πηγή: Anders Ericsson, K. (2008). Deliberate practice and acquisition of expert performance: a general overview. Academic emergency medicine, 15(11), 988-994.