Καθότι στην εφηβική ηλικία δεν έχει διαμορφωθεί η επαγγελματική ταυτότητα του ατόμου, κρίνεται πιο φρόνιμη η επιλογή σπουδών κι όχι επαγγέλματος.
Κατά την χρονική περίοδο που οι έφηβοι καλούνται να επιλέξουν μία σχολή τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, εξακολουθούν να εξερευνούν τον εαυτό τους, τις κλίσεις, τις δυνατότητες και τα θέλω τους. Άρα πολύ πιθανόν να μην έχουν ξεκάθαρο όραμα για το επάγγελμα που θέλουν να ακολουθήσουν στο μέλλον. Κατά μία έννοια, καλώς δεν έχουν, αφού τελειώνοντας μια σχολή σε τέσσερα ή περισσότερα χρόνια από τώρα θα υπάρχουν νέα επαγγέλματα και μία αγορά εργασίας πολύ διαφορετική από αυτό που γνωρίζουμε σήμερα. Είναι προτιμότερο λοιπόν, να δίνεται προτεραιότητα στις σπουδές καθαυτές με στόχο την απόκτηση γνώσεων και την ανάπτυξη δεξιοτήτων στη βάση των ατομικών χαρακτηριστικών και ενδιαφερόντων.
Σύμφωνα με τον D. Super και τη θεωρία του για τα στάδια ανάπτυξης, τα άτομα στην ηλικία από 14 έως 24 ετών, προσπαθούν να κατανοήσουν τον εαυτό τους και να βρουν τη θέση τους στον κόσμο της εργασίας. Επιπλέον σε αυτό το στάδιο της εξερεύνησης, οι νέοι δοκιμάζουν και προσπαθούν να εντοπίσουν τα ενδιαφέροντα και τις ικανότητες τους για να οδηγηθούν στο επάγγελμα που τους ταιριάζει. Αυτό επιτυγχάνεται μέσα από το συνδυασμό μαθήματων, εργασιακής εμπειρίας και χόμπι.
Οι σπουδές ανεξαρτήτως επαγγέλματος, οδηγούν σε:
- Θέσπιση ισχυρών θεμελίων: Η εστίαση στις σπουδές βοηθά στη δημιουργία ενός στέρεου εκπαιδευτικού υπόβαθρου. Αυτό το θεμέλιο μπορεί να χρησιμεύσει ως βάση για μελλοντικές ακαδημαϊκές αναζητήσεις ή επαγγελματικές προσπάθειες, αφού παρέχει ένα πλαίσιο γνώσεων και δεξιοτήτων που μπορούν να εφαρμοστούν σε διαφορετικές επαγγελματικές διαδρομές.
- Διεύρυνση γνώσεων: Μέσα από τις σπουδές, οι νέοι έχουν την ευκαιρία να καλλιεργήσουν προσωπικές και κοινωνικές δεξιότητες και να αποκτήσουν γνώσεις σε διάφορους τομείς, οι οποίες μπορεί να είναι χρήσιμες ανεξάρτητα από το επάγγελμα που τελικά θα επιλέξουν.
- Εξερεύνηση ενδιαφερόντων: Οι σπουδές επιτρέπουν στους νέους να εξερευνήσουν τα ενδιαφέροντα και τις ικανότητές τους. Μπορούν να παρακολουθήσουν ένα ευρύ φάσμα μαθημάτων και αντικειμένων, να συμμετάσχουν σε εξωσχολικές δραστηριότητες και να ασχοληθούν με εργασίες που ευθυγραμμίζονται με τα προσωπικά τους ενδιαφέροντα. Αυτή η εξερεύνηση μπορεί να τους βοηθήσει να ανακαλύψουν τι τους αρέσει και σε τι είναι καλοί, κάτι που μπορεί τελικά να καθοδηγήσει τις επαγγελματικές τους επιλογές.
- Ευελιξία και προσαρμοστικότητα: Η εκπαιδευτική διαδικασία παρέχει ευελιξία και επιτρέπει στους νέους να προσαρμόζονται στις μεταβαλλόμενες συνθήκες οι οποίες χαρακτηρίζουν τη σημερινή κοινωνία. Καθώς μαθαίνουν περισσότερα για τον εαυτό τους και τον κόσμο γύρω τους, οι επαγγελματικές τους προτιμήσεις μπορεί να εξελιχθούν. Εστιάζοντας στην εκπαίδευσή τους, μπορούν να αναπτύξουν μεταβιβάσιμες δεξιότητες που μπορούν να εφαρμοστούν σε διάφορα επίπεδα.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί πως η επιλογή των σπουδών έναντι ενός συγκεκριμένου επαγγέλματος δεν σημαίνει ότι οι νέοι θα πρέπει να παραμελήσουν εντελώς τον προγραμματισμό της σταδιοδρομίας τους. Μπορούν να συμμετέχουν σε προγράμματα επαγγελματικού προσανατολισμού, ημέρες καριέρας, πρακτική άσκηση, παρακολούθηση της αγοράς εργασίας, συνεντεύξεις, κ.λπ. για να αποκτήσουν γνώσεις σχετικά με τα διάφορα επαγγέλματα και να λάβουν πιο τεκμηριωμένες αποφάσεις για το μέλλον τους. Εν τέλει, τα φοιτητικά χρόνια είναι μια περίοδος ανάπτυξης, αυτογνωσίας και ακαδημαϊκής εξέλιξης που αναπόφευκτα θα οδηγήσουν στην αποκρυστάλλωση επαγγελματικής προτίμησης και στον καθορισμό επαγγελματικής επιλογής.
Ενδεικτικές πηγές:
Σιδηροπούλου-Δημακάκου, Δ., Αλεξοπούλου, Γ., Αργυροπούλου, Α., Δρόσος, Ν., & Ταμπούρη, Σ. (2008). Σχολικός επαγγελματικός προσανατολισμός.
Amundson, N. E., Harris-Bowlsbey, J., & Niles, S. G. (2011). Βασικές αρχές επαγγελματικής συμβουλευτικής: Διαδικασίες και τεχνικές.