Στο σύγχρονο τοπίο της επαγγελματικής ανάπτυξης, όπου η αβεβαιότητα και η ρευστότητα είναι κυρίαρχες, αναδύονται νέες θεωρίες που δίνουν έμφαση στην ετοιμότητα και την αξιοποίηση των ευκαιριών. Μία από τις πιο δημοφιλείς και αναγνωρισμένες νεότερες προσεγγίσεις είναι η θεωρία «Προσχεδιασμένων Τυχαίων Συμβάντων» (Planned Happenstance theory), που αναπτύχθηκε από τους Mitchell, Levin & Krumboltz το 1999. Αυτή η θεωρία τονίζει τον σημαντικό ρόλο που διαδραματίζουν τα τυχαία γεγονότα ή πρόσωπα στις επαγγελματικές αποφάσεις και την εξέλιξη της καριέρας ενός ατόμου.
Η έννοια της «happenstance» προέρχεται από τον συνδυασμό των λέξεων «happen» (συμβαίνει) και «circumstance» (περίσταση), αναφερόμενη σε τυχαία γεγονότα. Ωστόσο, η λέξη «planned» υποδηλώνει ότι τα άτομα μπορούν και πρέπει να είναι προετοιμασμένα για να αξιοποιήσουν αυτά τα γεγονότα. Η θεωρία ενθαρρύνει την υιοθέτηση συμπεριφορών που αυξάνουν τις πιθανότητες εμφάνισης ευκαιριών και την ανοιχτή στάση απέναντι σε αυτές. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μέσω απλών ενεργειών, όπως η συμμετοχή σε σεμινάρια, η εκμάθηση ξένων γλωσσών, η διεύρυνση του κοινωνικού κύκλου και η δοκιμή νέων δραστηριοτήτων, οι οποίες αυξάνουν την πιθανότητα να συμβεί ένα «τυχαίο» γεγονός. Το προσωπικό βίωμα είναι ο πιο ουσιαστικός τρόπος πληροφόρησης στην αναζήτηση ενδιαφερόντων και εκθέτει το άτομο σε πιθανές ευκαιρίες.
Επαγγελματικές ευκαιρίες μπορούν να προκύψουν όταν ένα άτομο διατηρεί τους ορίζοντές του ανοιχτούς, με γνήσια περιέργεια, τάση για διερεύνηση και ανάπτυξη μεταβιβάσιμων κοινωνικών και επαγγελματικών δεξιοτήτων. Οι επαγγελματικές αποφάσεις συχνά βασίζονται σε δραστηριότητες ή γεγονότα του παρελθόντος που δεν είχαν αρχικά σχέση με την εργασία. Για παράδειγμα, μια κοινωνική συνάντηση ή μια part time εργασία κατά τους θερινούς μήνες μπορεί να οδηγήσει σε μια επιθυμητή προσφορά εργασίας. Ομοίως, η εκμάθηση μιας ξένης γλώσσας για προσωπική ευχαρίστηση μπορεί να οδηγήσει σε επαγγελματικές ευκαιρίες σε μια ξένη χώρα ή σε θέσεις εργασίας που απαιτούν αυτήν τη γλώσσα.
Η εν λόγω θεωρία έχει άμεση πρακτική εφαρμογή στη συμβουλευτική σταδιοδρομίας, καθώς μπορεί να βοηθήσει στην ανάπτυξη δεξιοτήτων διαχείρισης σταδιοδρομίας και τη δημιουργία ευκαιριών. Πιο συγκεκριμένα, μπορεί να οδηγήσει στη δημιουργία ενός πλάνου δράσης που περιλαμβάνει διερεύνηση, δικτύωση και δοκιμή νέων δραστηριοτήτων. Επιπλέον, συμβάλλει στην αναγνώριση του τρόπου με τον οποίο φαινομενικά τυχαία γεγονότα του παρελθόντος οδήγησαν σε θετικά αποτελέσματα, καθώς και στην ανάδειξη του προσωπικού ρόλου σε αυτά. Η συμβουλευτική μπορεί επίσης να ενθαρρύνει τη λήψη υποστήριξης από τρίτους, την αναγνώριση της μειονεξίας του να έχει κανείς μόνο μία ιδέα ή ένα συγκεκριμένο επάγγελμα στο μυαλό του, καθώς και την αξιολόγηση/αξιοποίηση ενός δικτύου για πιο αποτελεσματική δικτύωση.
Η τύχη παίζει σημαντικό ρόλο στη σταδιοδρομία όλων, και η συμβουλευτική σταδιοδρομίας δεν μπορεί να εξαλείψει την τύχη από τη λήψη αποφάσεων για τη σταδιοδρομία, αντιθέτως μπορεί να διδάξει, πως η συμμετοχή σε διερευνητικές δραστηριότητες αυξάνει την πιθανότητα ανακάλυψης απροσδόκητων ευκαιριών σταδιοδρομίας.
Τα απρογραμμάτιστα γεγονότα μπορούν να γίνουν ευκαιρίες για μάθηση.
Πηγές:
Babineaux, R., & Krumboltz, J. (2013). Fail fast, fail often: How losing can help you win. Penguin.
Hambly, L., & Bomford, C. (2018). Creative career coaching: Theory into practice. Routledge.
Mitchell, K. E., Al Levin, S., & Krumboltz, J. D. (1999). Planned happenstance: Constructing unexpected career opportunities. Journal of counseling & Development, 77(2), 115-124.
Yates, J. (2014). The career coaching handbook. Routledge/Taylor & Francis Group.