Ορισμός
Εθελοντισμός είναι ένα ατομικό και συλλογικό φαινόμενο που αφορά τη συστηματική προσφορά βοήθειας σε ανθρώπους με τους οποίους δεν υπάρχει κάποια δέσμευση ή υποχρέωση (π.χ. συγγενείς). Ο θεσμός της παροχής υποστήριξης συνεπάγεται την αφιέρωση χρόνου και ενέργειας.
Πως αποφασίζει κάποιος να γίνει εθελοντής;
Ακριβώς όπως αποφασίζει να ασχοληθεί με τις τέχνες, τον αθλητισμό ή ένα οποιοδήποτε χόμπι. Είναι μια επιλογή που κάνουμε κι έπειτα γίνεται συνήθεια. Φυσικά παράγοντες όπως η προσωπικότητα, το οικογενειακό περιβάλλον και οι υπάρχουσες ευκαιρίες παίζουν σημαντικό ρόλο σε αυτήν την απόφαση. Οι έρευνες δείχνουν πως όσο πιο νωρίς ξεκινήσει κάποιος να ασχολείται με τον εθελοντισμό, τόσο πιο πολλές οι πιθανότητες αυτό να συνεχιστεί και στην ενήλικη ζωή.
Τα οφέλη του εθελοντισμού
• Για τους εφήβους
Οι έφηβοι που συμμετέχουν σε εθελοντικές δράσεις στο σχολείο ή στην κοινότητα έχουν περισσότερες πιθανότητες να οδηγηθούν στην επιλογή ανώτερων σπουδών και κατ' επέκταση να απολαύσουν ένα καλύτερο κοινωνικοοικονομικό επίπεδο μεγαλώνοντας. Εξίσου σημαντικό σύμφωνα με έρευνες είναι πως οι δράσεις αυτές επιδρούν στην αυτοεκτίμηση των εφήβων και τους απομακρύνουν από δραστηριότητες ανομίας. Τέλος ο εθελοντισμός βοηθάει στη δημιουργία πλαισίου με όρια και κανόνες (προσκοπισμός) και ενδείκνυται η ενθάρρυνση των εφήβων (& προεφήβων) να συμμετέχουν σε πολλαπλές δραστηριότητες.
• Για τους ενήλικες
Μιας και ο εθελοντισμός δεν έχει ηλικία, έρευνες που έχουν γίνει ακόμα και σε άτομα ηλικίας 85 ετών καταδεικνύουν μια σημαντική μείωση των ποσοστών θνησιμότητας και υψηλά επίπεδα κοινωνικής και ψυχολογικής ευημερίας. Οι σύλλογοι γονέων, καθηγητών, η δωρεά αίματος, η υποστήριξη σε ανθρώπους που έχουν ανάγκη κ.λπ. οδηγεί σε θετικά συναισθήματα για τον εαυτό μας και γενικότερα καλύτερη ψυχική και σωματική υγεία. Σημαντικό είναι να υπάρχει σταθερότητα και συχνότητα, σε οποιαδήποτε μορφή αλληλεγγύης, αφού φαίνεται πως πέρα από την ποιότητα δράσεων βοηθάει και η ποσότητα. Είναι επίσης αποδεδειγμένο πως τα οφέλη σε ηλικιωμένους αλλά και σε άτομα με λιγότερες κοινωνικές αλληλεπιδράσεις είναι ισχυρότερα, ακόμα κι αν πρόκειται για μία ανεπίσημη συνδρομή προς τους γείτονες.
Ενσωμάτωση ≠ Απομόνωση
Η σημασία της σύνδεσης και της κοινωνικής συμμετοχής έχει τονιστεί από τους κοινωνιολόγους από τον 19ο αιώνα. Ο Durkheim (1951) υποστήριξε πως οι ομαδικοί δεσμοί και οι κοινωνικές προσδοκίες προστατεύουν τα άτομα από την αυτοκτονία. Γενική παραδοχή είναι πως οι άνθρωποι όταν νιώθουν μέρος της κοινότητας στην οποία ζουν, βρίσκουν νόημα και σκοπό στη ζωή τους και αποφεύγουν έτσι την αποξένωση και την αδυναμία.
ΥΓ: Με βάση τα πιο πρόσφατα στοιχεία της Eurostat (2015), το γενικό ποσοστό στη χώρα μας ήταν αρκετά χαμηλό (11.7%), το χαμηλότερο ήταν στη Ρουμανία (3.2%) και το υψηλότερο ποσοστό στη Νορβηγία (48%). Επίσης φαίνεται η συμμετοχή σε εθελοντικές δραστηριότητες ή γενικότερα η ενεργός συμμετοχή στα κοινά να είναι πιο αυξημένη στις γυναίκες.
Πηγή: Sturmer, S. & Snyder, M. (2018). Ψυχολογία της φιλοκοινωνικής συμπεριφοράς. Αθήνα: Πεδίο.