Το ΣΤΡΕΣ δεν αποτελεί φαινόμενο μόνο της σημερινής κοινωνίας. Μπορεί οι σημερινοί ενήλικοι, που ζουν καθημερινά σε στρεσογόνους ρυθμούς να μη θυμούνται πως όταν ήταν παιδιά βίωναν επίσης στρες. Μάλιστα για ένα παιδί που δεν έχει αναπτύξει μηχανισμούς άμυνας, το στρες ενδέχεται να είναι δυσκολότερο ακριβώς επειδή δεν θεωρείται δεδομένο, δεν αναγνωρίζεται κι άρα δεν αντιμετωπίζεται.
Ορίζεται ως «Ο μηχανισμός που εκκινεί, όταν το άτομο αισθάνεται αδυναμία να ανταπεξέλθει στις απαιτήσεις του περιβάλλοντός του, βασιζόμενο στις προσωπικές ικανότητες και δεξιότητες» (Lazarus & Folkman,1984).
! Το στρες επιδρά στις ορμόνες μικρών και μεγάλων προκαλώντας δυσάρεστα συναισθήματα, ένταση, πανικό, ταχυπαλμία, ιδρώτα, τρόμο κ.λπ.
Ποιοι παράγοντες μπορούν να επηρεάσουν τα παιδιά και τους εφήβους ???
| Οικονομικοί | φτώχεια, ανεργία γονέων |
| Περιβαλλοντικοί | θόρυβος, κρύο, ρύπανση |
| Σχολικοί | φόρτος εργασίας, σχέση με συνομηλίκους, εκφοβισμός |
| Πολιτιστικοί | έθιμα, μετανάστευση |
| Κοινωνικοί | βία, θάνατος, έλλειψη ελεύθερου χρόνου |
| Οικογενειακοί | διαπληκτισμοί, διαζύγιο |
| Πολιτικοί | πόλεμος, απολυταρχικά καθεστώτα |
| Τρόπος ζωής | διατροφή, διαδίκτυο, τηλεόραση, έλλειψη άσκησης |
(Brooks D., 2005. Voss D., 2006, Κουρμούση, 2014)
Οι στρεσογόνοι παράγοντες και η ανασφάλεια στα πρώτα χρόνια της ζωής ενός παιδιού μπορούν να οδηγήσουν σε διαταραχές συμπεριφοράς αλλά και σε ασθένειες στη μετέπειτα ζωή του (Mc Even B., 2003).
Οι επιπτώσεις στην ψυχική υγεία των παιδιών είναι πολλές και εκδηλώνονται με διάφορους τρόπους. Οι πιο συνηθισμένοι καταγράφονται παρακάτω:
• Αναφορικά με τη συμπεριφορά παρατηρείτε είτε επιθετικότητα, bullying, καταστροφικές συμπεριφορές γενικότερα που οδηγούν και σε χαμηλή σχολική επίδοση, είτε αντίθετα απομόνωση, ντροπαλότητα και κοινωνική απόσυρση.
• Ως σωματικά συμπτώματα παρατηρούνται πονοκέφαλοι, ναυτία, διαταραχές ύπνου, πόνοι στη κοιλιά και το στομάχι κ.ά.
• Τέλος, οι ενδείξεις συναισθηματικής φύσεως είναι έλλειψη διάθεσης, φοβίες, νευρικότητα, μειωμένη συγκέντρωση, δυσκολίες στη μνήμη και τη μάθηση κ.ά.
Σχετικά με τη διαχείριση του στρες και πως οι ενήλικοι μπορούν να υποστηρίξουν τα παιδιά σε αυτό, έχει αποδειχθεί πως βοηθάει:
! Η αποφυγή έκθεσης σε στρεσογόνους παράγοντες (π.χ. δελτία ειδήσεων).
! Η κοινωνική δικτύωση μέσα από ομάδες, εθελοντισμό, αθλητισμό κ.ά.
! Η μουσική, ο χορός και η τέχνη γενικότερα.
! Η υιοθέτηση ενός σωστού τρόπου ζωής με συγκεκριμένο πρόγραμμα, φυσική άσκηση και υγιεινή διατροφή.